Piękno prawie utracone
Specyficznym elementem krajobrazu powiatu lubaczowskiego jest architektura drewniana i kamieniarstwo bruśnieńskie. Oczarowani pięknem dzieł stworzonych z drewna i kamienia przez rodzimych twórców mamy niestety świadomość, że to bogate dziedzictwo przeszłości coraz bardziej odchodzi w przeszłość.
Stąd też pomysł zorganizowania wystawy, która ukazywałaby piękno i niepowtarzalność tego „prawie” już utraconego dorobku kulturowego. „Prawie” utraconego, bowiem mimo wysiłków wielu ludzi i instytucji, obserwujemy postępujący proces niszczenia zarówno przykładów architektury drewnianej, jak i kamiennej rzeźby sakralnej.
Z roku na rok ubywa drewnianych, specyficznych dla regionu lubaczowskiego domów mieszkalnych, budynków gospodarczych i obiektów użyteczności publicznej. W wielu przebudowywanych budynkach zniszczeniu ulegają również oryginalne detale ciesielskie i konstrukcyjne. Jednocześnie z cmentarzy niemal masowo usuwane są obiekty dawnej rzeźby nagrobnej, wykuwanej jeszcze do połowy XX wieku w warsztatach kamieniarskich w Bruśnie Starym. Zmienia się krajobraz kulturowy, zatracając lokalną specyfikę.
Czy można przeciwstawić się temu niekorzystnemu procesowi, uczulając mieszkańców i lokalne władze na potrzebę ocalenia swego dziedzictwa kulturowego? Z pewnością trzeba próbować. Zmiany jakie niesie z sobą nieuchronny postęp cywilizacyjny z pewnością tego nie wykluczają, a wręcz przeciwnie - powinny odbywać się z szacunkiem dla dokonań minionych pokoleń.
Ważnym zadaniem jest więc nieustanne przypominanie i wskazywanie na piękno lubaczowskiej architektury drewnianej i kamieniarstwa sakralnego. Temu celowi służy najnowsza wystawa w Galerii Oficyna w Zespole Zamkowo-Parkowym przy Muzeum Kresów w Lubaczowie. Na ekspozycji zaprezentowano ponad sto fotogramów ukazujących najcenniejsze przykłady architektury drewnianej, w tym zespół unikanych cerkwi, kościołów i kapliczek przydrożnych. Znaczna część wystawy zajmują przedstawienia wybranych dzieł kamieniarstwa bruśnieńskiego z całą jego wielokulturową specyfiką i bogactwem przemian formalnych.
Autorami fotografii są obecni i byli pracownicy lubaczowskiego muzeum: Stanisław Piotr Makara, Katarzyna Warmińska-Mazurek, Janusz Witko, Janusz Mazur. Prezentowane są również prace Janusza Burka, niezapomnianej pamięci lubaczowskiego artysty i regionalisty, współpracującego z Muzeum Kresów.
Ważną częścią ekspozycji są przykłady oryginalnych drewnianych detali architektonicznych ze zbiorów muzeum. Zwracają uwagę charakterystyczne dla małomiasteczkowych domów z przełomu XIX i XX wieku wsporniki okapowe występujące w tzw. facjatach, czyli najbardziej dekoracyjnych elewacjach szczytowych. Ta część ekspozycji znajduje przedłużenie w zrekonstruowanych ostatnio na terenie Zespołu Zamkowo-Parkowego oryginalnych obiektach architektury drewnianej – wozowni plebańskiej ze Starego Dzikowa i kapliczki przydrożnej z Hurcza.
Wystawa czynna będzie do końca stycznia 2015 roku.