Wiek XX

1. połowa XX wieku

W okresie I wojny cerkiew nie ucierpiała. W tym czasie na krótko stała się świątynią prawosławną. Stało się to za sprawą ówczesnego proboszcza ks. Wasyla Wołoszyńskiego, który związany był ze środowiskiem moskalofilów i w okresie zajęcia wsi przez Rosjan (1914/1915) zmienił wyznanie na prawosławne pociągając za sobą część wiernych. Przed wejściem wojsk niemiecko-austriackich opuścił parafię i razem ze swymi zwolennikami wyjechał na Wołyń.

Od 1918 roku przy cerkwi w Radrużu osadzony został ks. Wasyl Huczko, jak się okazało ostatni paroch ruski w dziejach wsi. Ks. Huczko, w przeciwieństwie do swego poprzednika, był z kolei zwolennikiem ukraińskiego stronnictwa narodowego.

W okresie II Rzeczypospolitej Radruż pozostawał w składzie powiatu rawsko-ruskiego, sąsiadując przy swych południowo-zachodnich granicach z powiatem lubaczowskim. Obydwie jednostki wchodziły w skład województwa lwowskiego. Pod względem struktur kościelnych od 1921 roku parafia greckokatolicka wchodziła w skład dekanatu niemirowskiego.

W latach 1926-1927 przeprowadzono w cerkwi wiele prac. Przede wszystkim przekształcono ikonostas poprzez powiększenie otworów przejściowych. Wewnątrz położono nową podłogę, na zewnątrz wymieniono gonty i założono blachę na części pokrycia cerkwi oraz na dzwonnicy. Prace wykonał zespół robotników pod kierunkiem Michała Czobuta, cieśli z sąsiedniego Dziewięcierza. Zapewne ci sami rzemieślnicy przy południowym odcinku muru obwodowego wznieśli nie istniejącą obecnie drewnianą stróżówkę. W pobliżu cerkwi funkcjonowała również szkoła oraz wzniesiony został zachowany do dziś murowany budynek łączący funkcję sklepu i świetlicy.

Przy końcu lat 20. XX wieku świątynia, mimo iż określona jako „stara”, znajdowała się jeszcze w „możliwym” stanie. Na początku lat 30. przekazano do zbiorów Ukraińskiego Muzeum Narodowego we Lwowie kilka najstarszych ikon, w tym przedstawienie św. Mikołaja datowane na przełom XIV i XV wieku.

Lata II wojny cerkiew parafialna przetrwała zapewne w dobrym stanie. Po 1944 roku jej kondycja stopniowo uległa znacznemu pogorszeniu. Do takiej sytuacji przyczyniły się niewątpliwie wydarzenia z lat 1944-1947. Złożyły się na nie tragiczna w skutkach eksterminacja ludności polskiej ze strony Ukraińskiej Powstańczej Armii, przesiedlenia Ukraińców przeprowadzone przez komunistyczne władze polskie, a następnie likwidacja struktur Cerkwi Greckokatolickiej.

Do konfliktu w pierwszym okresie włączyła się również strona sowiecka. Jesienią 1944 roku, podczas przeprowadzonej przez żołnierzy sowieckich akcji zwalczania oddziałów UPA, w tragicznych okolicznościach zginął wraz z rodziną ks. Huczko. Śmierć proboszcza radrużańskiego, a następnie wysiedlenie wiernych i nacjonalizacja majątku cerkiewnego doprowadziła do faktycznej likwidacji parafii greckokatolickiej w Radrużu.

2. połowa XX wieku

W wyniku wyznaczenia nowych granic po II wojnie światowej zostało przedzielonych kilka miejscowości, w tym także Radruż. Większa, zachodnia część wsi, z cerkwią przypadła stronie polskiej (powiat lubaczowski). Wschodnia, w dużym stopniu zalesiona, znalazła się na terenie ZSSR (USSR) i weszła w skład wsi Smolin (rejon Rawa Ruska).

Opuszczona cerkiew została zdewastowana i częściowo ograbiona. Na przełomie lat 40. i 50., po wstępnym uporządkowaniu, świątynia przystosowana była na kaplicę rzymskokatolicką. Dopiero w 1959 roku została oficjalnie przejęta Skarb Państwa. W tym czasie cerkiew i towarzyszące jej budowle znajdowały się już w stanie dużego zniszczenia. W związku z tym Brygady Wykonawcze Robót Konserwatorskich w Rzeszowie pod kierunkiem Wojciecha Sobockiego, przeprowadziły prace zabezpieczające cerkwi, dzwonnicy oraz obydwu bram. Rok później cerkiew wraz z otoczeniem wpisano do rejestru zabytków. Elementy wyposażenia w tym ikonostas przekazano do ówczesnej Wojewódzkiej Składnicy Zabytków w Łańcucie.

W latach 1964-1966 z funduszy państwowych, w oparciu o wytyczne Jerzego Tura, ówczesnego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Rzeszowie, przeprowadzono kapitalny remont całego zespołu cerkiewnego. Roboty prowadziło Państwowe Przedsiębiorstwo Pracownie Konserwacji Zabytków w Krakowie, a później w Lublinie, przy udziale grupy cieśli pod kierunkiem Jana Bulińskiego z Szówska pod Jarosławiem. W trakcie wstępnego etapu prac odkryto pod ikonostasem i poddano konserwacji pierwotną polichromię figuralno-ornamentalną. W tym czasie przeprowadzono również gruntowny remont dzwonnicy, odbudowano kostnicę i mur z dwiema bramami.

Zespół cerkiewny przestał pełnić funkcje liturgiczne. Od czasu zakończenia remontu użytkowany był jako obiekt muzealny. Między 1986 i 1991 rokiem opiekę nad cerkwią sprawowało Muzeum w Lubaczowie, a na przełomie XX i XXI wieku Powiatowe Centrum Kultury i Sportu w Lubaczowie.